MRF 2.0: Proactief ombuigen van beleid en regelgeving

Tijdens de Voorjaarsledenvergadering van 2024 vroegen MRF-leden nadrukkelijk om zo’n proactieve en leidende rol van de federatie. MRF-voorzitter Willeke Ketting gebruikte er in haar Nieuwjaarstoespraak van 2025 de term ‘MRF 2.0’ voor. Binnen de MRF leeft een gevoel van urgentie, stelt MRF-directeur Lennert Vermaat: “De afgelopen vier jaar hebben we het aantal MRF-leden zien groeien. Men zoekt ondersteuning bij de toegenomen regeldruk die het gevolg is van strengere wet- en regelgeving op gebied van milieu en andere thema’s.” Daarnaast ziet Vermaat dat de MRF vaker van buitenaf wordt aangesproken: “Onderzoeksbureaus die schrijven aan overheidsbeleid, rapporten en aanbevelingen weten de MRF steeds beter te vinden - in een arena van allerlei andere geluiden. Proactief en leidend opereren vergt van de MRF capaciteit bijschakelen, en - indien nodig - extra capaciteit inhuren. De MRF moet opschalen om te voorkomen dat we vermorzeld worden in de politieke discussies over grondstoffen schaarste, exportrestricties, zeer zorgwekkende stoffen en andere thema’s. Alleen zo kunnen we voor onze sector de noodzakelijke randvoorwaarden creëren voor ons voortbestaan.” 

Bedreiging voor functioneren
Lennert Vermaat haalt twee thema’s aan die veel impact hebben op MRF-bedrijven: ZZS en de grondstoffen problematiek: “Bij ZZS worden de duimschroeven nu zo strak aangedraaid dat een bedreiging ontstaat voor het functioneren van onze bedrijven.” De problematiek rond ZZS is niet nieuw. Al in 2018 klopten de omgevingsdiensten bij MRF-leden aan met vragen over ZZS in aangeleverd materiaal en eventuele emissies naar water en lucht. Vermaat: “Inmiddels eisen omgevingsdiensten garanties dat er geen emissies plaatsvinden. Onder aan de streep betekent dat: hogere kosten voor de bedrijfsvoering. En de flexibiliteit verdwijnt; jij moet aantonen dat er geen ZZS op je werf aanwezig zijn en dat je geen emissies hebt. Terwijl de problematiek buiten de poorten van de metaalrecyclingbedrijven ligt, aan het begin van de keten.” MRF-bedrijven melden de MRF regelmatig dat de eisen zo complex en streng zijn dat zij er niet aan tegemoet kunnen komen, aldus Vermaat: “Dit treft de grote spelers in onze sector, maar ook familiebedrijven. Er zou fulltime een universitair geschoold iemand in dienst moeten worden genomen om de complexiteit en de administratieve last aan te kunnen. Terwijl de omgevingsdiensten ook wel snappen dat dit niet het werk van een recyclingbedrijf is. Maar zij staan ook met de rug tegen de muur.”

Begrijp de positie in de keten
De MRF zet zich sinds 2018 in voor een betere omgang met de ZZS-problematiek. Lennert Vermaat: “Het gaat erom dat andere partijen de positie van de recyclingbedrijven in de keten begrijpen. Het vaststellen van ZZS in reststromen en emissies is niet aan de MRF-bedrijven – niet als branche en niet voor individuele leden. We hebben destijds onderzoek laten uitvoeren naar ZZS, waarbij SGS Intron de ZZS voor schroot terugbracht naar circa tien stoffen. Momenteel zijn we bezig met het omvormen van de striktere ZZS-eisen aan individuele bedrijven naar iets werkbaars. De eerste stap is een brief van onze juristen aan de omgevingsdienst die elk lid kan gebruiken. De brief stelt dat de eisen rondom ZZS onrealistisch zijn - en dat de omgevingsdienst aan het verkeerde adres is. Van leden krijgen we terug dat zij een ontvangstbevestiging hebben ontvangen, maar nog geen inhoudelijke reactie. ”Vermaat refereert aan de Vermijdings- en Reductie programma’s ZZS: “Bronaanpak moet voorkomen dat ZZS in het milieu belanden, door in het begin van de keten alternatieve, minder schadelijke stoffen te gebruiken of processen aan te passen. Bedrijven met ZZS-emissies moeten zo’n Vermijdings- en Reductieprogramma ZZS opstellen en de mogelijkheden voor bronaanpak en/of reductiemaatregelen onderzoeken. Die eis komt nu ook bij MRF-bedrijven te liggen. Maar het programma is bedoeld voor producerende bedrijven. Onze jurist stelt daarom: ‘Kijk je naar het Besluit Leefomgeving, dan zie je een juridische grondslag - maar niet voor recyclingbedrijven’. Nogmaals: de omgevingsdiensten zijn aan het verkeerde adres.” Lobby van de MRF zorgde ervoor dat het Besluit Melden ZZS al twee keer werd uitgesteld. De nieuwe ingangsdatum is nu 1 juli 2025. Lennert Vermaat: “De MRF is in gesprek met het Ministerie van IenW en met de keten, over een leidraad. Deze moet er voor zorgen dat de uitwerking van het Besluit Melden de recycling niet op slot zet. Op dit moment is zo’n leidraad politiek gezien het hoogst haalbare. Maar de MRF blijft van mening dat de wet zelf veel beter moet worden ingevuld. Dan heb je ook geen leidraad nodig.”

Grondstoffen
Ook de grondstoffenproblematiek heeft veel impact op MRF-bedrijven. Lennert Vermaat: “De regelgeving omtrent het gebruik van gerecyclede grondstoffen liep eerder uitsluitend langs de lijnen van arbo en milieu. Nu heeft die handel een nieuwe dimensie als gevolg van de geopolitieke ontwikkelingen. De boodschap van Europese beleidsmakers en politici is dat wij te afhankelijk zijn van derde landen zoals China. En nu bemoeit ook Trump zich met handelsstromen. De politiek stelt dat we die afhankelijkheid moeten afbouwen en grondstoffen hier houden. Veel grondstoffen gaan naar landen buiten Europa en worden daar omgesmolten tot nieuwe halffabricaten. Dat zouden we volgens het huidige politieke discours niet moeten willen.” In feite is hier sprake van een lobbystrategie, aangewakkerd door de Europese staal- en aluminiumindustrie, stelt Vermaat: “Die heeft al langer de wens om de export van (staal)-schroot aan banden te leggen. Het is prijspolitiek. Men schept het beeld dat er te weinig schroot voorhanden is. Feit is dat de inzet van staalschroot in Europa al jaren afneemt. Er is sprake van een overschot.”

Correcte informatie
De MRF zet zich in voor het geven van de correcte informatie, aldus Lennert Vermaat: “Als de beeldvorming is dat we afhankelijk zijn van China, sta je als sector al één – nul achter. Om fabels als ‘De export moet aan banden’ te weerleggen, werken we continu samen met onderzoeksbureaus. We worden regelmatig benaderd door de TNO’s en de KPMG’s van deze wereld en voorzien ze van feitelijk juiste informatie, gefundeerd met cijfers en bronnen als Eurostat. Daarnaast is er overleg met Duitse en Belgische collega’s, om Europees die vuist te maken. Ook via EuRIC zijn we daar mee bezig. De voorzitter van EuRIC had recentelijk nog een gesprek met EU-voorzitter Ursula von der Leyen over deze exportthematiek. Er is een stevig tegenverhaal nodig.” Bij de kritieke grondstoffen ligt het anders dan bij het staalschroot, onderstreept Vermaat: “Daar is van een overschot geen sprake. Zorgen dat het schroot daarvan niet uit Europa verdwijnt is al expliciet Europees beleid. Een metaal als lithium hebben we nodig voor de - digitale - transitie. Als MRF pleiten we voor het binnen Europa opzetten van smelt- en raffineercapaciteit, want die hebben we hier momenteel te weinig of helemaal niet.” Daarnaast loopt binnen de MRF een traject waarin de federatie zoekt naar wat Vermaat ‘drukpunten’ noemt: “Je kunt gelijk hebben - en gelijk krijgen. Met welke argumenten kom je bij wie binnen? Het gaat er om deuren beter te openen.”

Hans Fuchs
MRF Circulaire mei 2025