Haagse zaken: De opruimer betaalt
Wanneer ik elektronische apparatuur koop, zoals een nieuwe telefoon, zit er in de prijs een bijdrage verrekend van zeg een tientje voor de inzameling en recycling. Die bijdrage is bedoeld om, op het moment dat ik de telefoon niet meer nodig heb, de kosten voor inzameling en recycling ervan te dekken. Ben ik heel zuinig op mijn telefoon en kan ik er jaren mee vooruit, dan hoef ik deze bijdrage bijna nooit te betalen. Maar koop ik iedere maand een nieuwe telefoon, dan betaal ik dus ook iedere maand deze bijdrage. Dit principe noemen wij ‘de vervuiler betaalt’.
Je kan natuurlijk soebatten over de hoogte van deze bijdrage - moeten het niet twee tientjes zijn of juist maar vijf euro - maar het idee is eigenlijk niet zo gek. Het principe dat de vervuiler betaalt kent zijn oorsprong in een aanbeveling van de OESO uit 1972. Sindsdien wordt het gebruikt in internationale overeenkomsten en ook in Nederlandse en Europese wet- en regelgeving. In de vormgeving van het Nederlandse belastingstelsel wordt het principe ook veelvuldig toegepast. Maar dat geldt niet voor de recent aangekondigde heffing van € 567 miljoen die de afvalsector voor haar kiezen krijgt. Deze heffing wordt de ‘plasticheffing’ genoemd. Omdat het idee er achter was dat deze zou worden opgebracht door plastic dat op de markt wordt gezet te belasten. Omdat dit te ingewikkeld bleef is deze heffing doorgeschoven naar de afvalsector. Concreet wordt de heffing gelegd op het verbranden en storten van afval. Waarom dat problematisch is? Omdat bij ieder recyclingproces residustromen ontstaan die verwerkt moeten worden, waarvan de kosten nu enorm stijgen.
Hier is dus geen sprake van de vervuiler betaalt, maar van de opruimer betaalt. Dit terwijl gerecyclede grondstoffen het nu al moeilijk hebben in de concurrentie met primair. Laatstgenoemde krijgt niet te maken met zo’n heffing. Dat deze maatregel uitgerekend uit het Pakket voor Groene Groei komt maakt het extra wrang.
Het is een beetje alsof dat tientje dat ik betaal bij de aanschaf van een nieuwe telefoon niet meer door mijzelf wordt betaald, maar door de recycler. Onder het mom ‘u wilt deze telefoon toch zo graag recyclen?’. En voor mij vervalt iedere prikkel om wat minder vaak een nieuwe telefoon aan te schaffen. Hoog tijd dat het decennia oude begrip de vervuiler betaalt weer in ere wordt hersteld!
Lennert Vermaat, Directeur MRF
MRF Circulaire juli 2025