Veel metaalrecyclers ervaren toenemende druk vanuit hun bank om cash-transacties terug te dringen. Veel bedrijven hebben hun contante geldstromen flink teruggebracht, maar lopen tegen grenzen aan. Geschikte ‘girale’ betaalopties zijn er nog niet.

Directeur Monique de Borst van Borst Metaal Recycling komt met een dikke ordner aanzetten met de correspondentie tussen ABN AMRO en haar bedrijf. In januari 2021 kwam de bank met een dwingende brief dat het bedrijf per 1 oktober van dat jaar het aantal cashbetalingen af moest bouwen naar 10 procent van de jaaromzet. De bank vindt de contante geldbedragen die De Borst opneemt ongebruikelijk groot. Dit levert integriteitsrisico’s op, schrijft de bank. Als het bedrijf niet aan de afspraak in de brief voldoet, zal de bank mogelijk de relatie beëindigen. “Ik werd gewoon voor het blok gezet”, blikt De Borst terug. “Ik heb toen geschreven en gebeld, dat ik meer tijd nodig had. Toen kreeg ik een half jaar uitstel.”

De Borst slaagde erin de stroom cash in een jaar tijd tot een derde terug te brengen. Ze wilde laten zien dat ze haar uiterste best deed het aantal cashbetalingen zo laag mogelijk te krijgen. “Maar een deel van mijn klanten wil gewoon cash in het handje. Vaak mensen uit de buurt, die hun oude metalen komen brengen. Als ik het niet doe, gaan ze naar een ander die wel cash uitbetaalt. Dat laat ik niet gebeuren.” De Borst heeft intussen met ABN AMRO om de tafel gezeten. Voor het overleg met de bank nam ze een advocaat in de arm. “Dat was een goed gesprek. De bank heeft excuses gemaakt voor die dwingende eerste brief. Ze zijn tevreden over wat ik gedaan heb om contante transacties te reduceren en stellen geen streefpercentage meer. In september willen ze verder kijken. Echt duidelijkheid heb ik nog niet.”

Opzeggingsbrief
Advocaat Jan Michiel Wagenaar begeleidt naast Borst Metaal Recycling nog negen metaalrecyclers. De eerste van hen heeft van de bank een opzeggingsbrief gekregen. “De banken voeren een beleid om contant geld zoveel mogelijk uit te zonderen van het betalingsverkeer. Bedrijven die nog met contanten werken overladen ze met vragenlijsten en proberen ze onredelijke limieten op te leggen bij hun cash-transacties. Bedrijven raken wanhopig en werken dan niet meer mee. Deze cliënt zit in de grensregio en doet veel zaken in Duitsland. Daar is cash de norm.” Begin juni heeft Wagenaar in een kort geding weten te verhinderen dat bij een van zijn cliënten in een andere bedrijfstak de bankrekening werd opgezegd.

Wagenaar vindt dat banken in strijd handelen met de verplichtingen uit de WWFT (Wet ter voorkoming van Witwassen en Financiering van Terrorisme). “De wet schrijft banken voor de risico’s van cashtransacties bij hun klanten in kaart te brengen en te beperken, niet om contant geld uit te bannen.” In gesprekken met bankmedewerkers zegt Wagenaar bevestigd te hebben gekregen dat het de banken om de compliance-kosten te doen is. De vanuit de WWFT verplichte klantonderzoeken kosten hen ontzettend veel geld en de banken vrezen voor hoge boetes van toezichthouder DNB. “Daarom oefenen ze grote druk uit. Ze zijn bedrijven liever kwijt dan rijk. Dat is het gevoel bij veel ondernemers.” De medewerkers van de Know Your Customer-afdeling (KYC) van de banken, die de klantonderzoeken doet, zijn volgens Wagenaar gericht op zoek naar munitie om van een bedrijf af te komen. “Zo ervaren veel van mijn cliënten dat. Het laatste waar zij kennis van hebben is de klant in kwestie, laat staan de aard van zijn bedrijfsvoering.”

Handel
Voorzitter Willeke Ketting van de Metaal Recycling Federatie (MRF) wijst erop dat de sector zich niet verzet tegen de ontwikkeling naar minder cashtransacties. “We zijn ons ervan bewust dat dit nodig is. Contant geld is echter een wettig betaalmiddel en zal dat blijven. Veel van onze leden hebben hun cashtransacties flink teruggebracht, maar de banken dreigen nu door te slaan. Als je dagelijks maar een paar honderd euro aan cash uit mag betalen, kun je weinig handel binnenhalen.” Het wettelijk verbod op contante betalingen voor goederen vanaf 3000 euro, waar minister Kaag van Financiën aan werkt, is volgens Ketting realistisch, “maar de banken wijken hier dus wel vanaf in hetgeen ze onze sector voorschrijven. Op termijn zullen alle transacties ongetwijfeld digitaal verlopen. Geef onze sector voldoende tijd zich daarop voor te bereiden. Laat individuele bedrijven en hun klanten intussen gewoon zelf kiezen, contant of giraal.”

Ketting ziet liever dat banken hun energie steken in het vinden van geschikte girale betaalmethoden. “Dat is immers in hun eigen voordeel, want dat is dé manier om compliance-risico’s terug te dringen.” De MRF-voorzitter betreurt het dat ABN AMRO sinds januari is gestopt met de pilot Tikkie Zakelijk voor metaalrecyclingbedrijven. Alleen een girale overboeking is nog mogelijk, de koppeling met pin is eraf.

Retourpinnen
Ook De Borst zegt nog geen goed alternatief gevonden te hebben voor de cashbetaling. Ze heeft retourpinnen geprobeerd. Dat werkte heel goed. In twee en een halve dag werd zo’n 7000 euro aan betalingen retour gepind tegenover 300 euro aan transacties via Feeback, waarbij klanten hun geld via een geprinte QR-code op hun rekening kunnen zetten. “Maar het bedrijf erachter zei zich te hebben vergist. Van een retourtransactie is geen sprake, want er wordt geen gekocht product teruggebracht, dus er is geen aankoopbedrag als dekking. Dus kon ik stoppen. Het gaat hen enkel over de transactiekosten, ze verdienen niet aan mij.” De Borst hoopt dat er een goede girale betaalmethode komt, “anders ga ik het niet redden”. De ‘casemanager’ van de bank adviseerde haar om klanten via online bankieren uit te betalen, “maar dan moet je ter plekke hun bankgegevens invoeren. Dat is erg omslachtig en lastig als je meerdere klanten tegelijkertijd aan de balie hebt.” Wagenaar vindt dit een essentieel punt. “Als je wilt dat bedrijven meer giraal zaken doen, dan moet je wel met een geschikte oplossing komen die ook in internationaal verband werkbaar is. Ik zie dat banken tegen klanten zeggen: gebruik maar een Tikkie. Maar in Duitsland hoeven ze daar niet mee aan te komen. Daar wordt doorgaans ter plekke nog over de prijs onderhandeld. Bedrijven daar willen niet op een girale transactie hoeven te wachten, anders kost hun dat omzet.” 

Maatwerkafspraak
De woordvoerder van ABN AMRO laat in een schriftelijke reactie weten, dat de norm van 10 procent van de jaar - omzet voor cashbetalingen vóór het afsluiten van het Convenant Contant Geld in april vorig jaar als uitgangspunt is gekozen. In die gevallen waarin klanten niet aan de norm voldoen, gaat de bank het gesprek aan voor een maatwerkafspraak, die recht doet aan de omstandigheden van de individuele ondernemer. “De bank strooit dus geen generieke maatregelen uit over bedrijven. Ook bij metaalrecyclers wordt bekeken of de impact proportioneel is in relatie tot de bedrijfsvoering van de klant.” De bank zegt begrip te hebben voor de motivatie bij metaalrecyclers om particulieren cash uit te kunnen betalen. “Omdat cash heel gebruikelijk is in de branche, betekent het nog niet dat het vanzelfsprekend is. Door cashuitbetalingen wordt de betaalketen onderbroken, wat het onderzoek vanuit de WWFT complexer maakt.” 

Alternatieven voor cash zijn er beslist, aldus ABN AMRO. “We hebben inderdaad geprobeerd om samen met de sector een alternatief te ontwikkelen. Helaas was de adaptatie hiervan onvoldoende. Dit laat onverlet dat een klant wel gebruik kan maken van onze reguliere Tikkie-functionaliteit. Naast Tikkie kan een gewone girale overboeking worden gebruikt, dan heb je het geld ook direct op je rekening.”

Wettelijke plicht
Hoofd beleid Maarten Kranenburg van de Know Your Customer-afdeling (KYC) van Rabobank wil benadrukken dat het terugdringen van contant geld geen doel op zich is. Voor banken geldt de wettelijke plicht om het gebruik van bancaire rekeningen te monitoren. Daarom stelt de bank vragen naar achtergronden bij contante transacties die ongebruikelijk lijken. “Natuurlijk wordt dat wel eens als vervelend ervaren”, zegt Kranenburg. “Begrijpelijk. Maar het is nodig, ook omdat sommige informatie die kan uitsluiten dat het om mogelijk criminele inmenging gaat, niet voor banken inzichtelijk is. Gelukkig zien wij veel bedrijven die alles netjes op orde hebben en ons on-thespot inzage kunnen geven in hun administratie. Is de gevraagde administratie er niet of wil iemand niet goed meewerken, dan ontstaat er een probleem. Dan loopt de bank het risico dat zij witwassen faciliteert.” Kranenburg ziet dat veel ondernemers hun uiterste best doen om het witwasrisico van contante betalingen terug te dringen. “Daar zijn we zeer verheugd over.”

Vanzelfsprekend is het inkopen van metalen bij particulieren iets anders dan het inkopen bij bedrijven. In gesprekken met bedrijven houden bankmedewerkers hier rekening mee, aldus Kranenburg. “Voor het klantenonderzoek is vooral van belang dat goed is vastgelegd wat er particulier en wat er zakelijk is ingekocht, zodat wij dat kunnen onderzoeken en verifiëren.”

Om in de behoefte bij bedrijven aan een alternatief voor cashbetalingen te voorzien werkt Rabobank samen met Feeback. “Dat bleek de snelste mogelijkheid, om bedrijven van dienst te zijn die veel kleine betalingen moeten doen bij de inkoop van materialen. We zitten op dit moment in de laatste testfase. Een aantal metaalrecyclers doet hieraan mee. Zowel technisch als qua gebruikersvriendelijkheid ziet alles er veelbelovend uit”, zegt Kranenburg. “Feeback maakt het uitbetalen van kleine bedragen eenvoudig en snel en zou zeer goed hét alternatief kunnen zijn voor het uitbetalen aan bijvoorbeeld particulieren die oude metalen komen brengen. We hopen hier over enige maanden meer duidelijkheid over te geven.”

Pieter van den Brand
Gepubliceerd in de MRF Circulaire juni 2023